Lauga Autu a le Fono a le Malo o le HE ma le Minisita o le Va i Fafo Wang Yi i Asia ma le Pasefika High-level Conference on Belt and Road Cooperation
23 Iuni 2021

Pa'aga, Uo, I le 2013, na fa'atūina ai e Peresitene Xi Jinping le Belt and Road Initiative (BRI).Talu mai lena taimi, faatasi ai ma le auai ma taumafaiga soofaatasi a itu uma, o lenei taumafaiga taua ua faaalia ai le malosi malosi ma le malosi, ma maua ai taunuuga lelei ma le alualu i luma.

I le valu tausaga talu ai, o le BRI ua suia mai se manatu i ni gaioiga moni, ma maua le tali mafanafana ma le lagolago mai le lalolagi lautele.E oo mai i le taimi nei, e oo atu i le 140 atunuu paaga ua sainia pepa i luga o le Belt and Road felagolagomaʻi ma Saina.O le BRI ua avea moni lava ma fa'avae lautele ma sili ona tele mo le galulue fa'ava-o-malo.

I le valu tausaga talu ai, o le BRI ua suia mai le va'aiga i le mea moni, ma aumaia avanoa tetele ma fa'amanuiaga i atunu'u o le lalolagi.Fefa'ataua'iga i le va o Saina ma pa'aga BRI ua sili atu i le 9.2 miliona tala Amerika.O tupe fa'afaigaluega sa'o a kamupani Saina i atunu'u i luga o le Belt and Road ua sili atu i le 130 piliona tala Amerika.O se lipoti a le Faletupe a le Lalolagi o loʻo fautua mai ai pe a maeʻa ona faʻatinoina, e mafai e le BRI ona faʻateleina fefaʻatauaiga i le lalolagi i le 6.2 pasene ma le tupe maua moni a le lalolagi i le 2.9 pasene, ma maua ai se faʻaleleia tele i le tuputupu aʻe o le lalolagi.

Aemaise lava i le tausaga talu ai, e ui i le faʻafuaseʻi o le faʻamaʻi o le COVID-19, e leʻi taofia le felagolagomaʻi o Belt ma Road.Na fa'afefeteina le matagi ma fa'aauau pea ona aga'i i luma, ma fa'aalia ai le maufetu ma le malosi.

Faʻatasi, ua matou tuʻuina se pa puipui faavaomalo o le galulue faʻatasi e faasaga i le COVID-19.Ua silia ma le 100 fonotaga na faia e paaga a Saina ma BRI e fefaʻasoaaʻi ai le poto masani ile puipuia ma le puleaina ole COVID.E oʻo atu i le ogatotonu o Iuni, ua saunia e Saina le sili atu i le 290 piliona matapulepule, 3.5 piliona suti puipui ma 4.5 piliona pusa suʻega i le lalolagi, ma fesoasoani i le tele o atunuu e fausia fale suʻesuʻe.O Saina o loʻo galulue faʻatasi i le tele o tui puipui ma le tele o atunuʻu, ma ua foaʻi ma faʻatau atu le sili atu i le 400 miliona tui o tui faʻamaeʻa ma le tele i le silia ma le 90 atunuu, o le tele o ia paʻaga BRI.

Faʻatasi, ua matou saunia se faʻamautu mo le tamaoaiga o le lalolagi.Ua matou faia le tele o fonotaga fa'ava-o-malo a le BRI e fefa'asoaa'i ai le poto masani tau atina'e, fa'amaopoopo faiga fa'avae, ma fa'agasolo ai le galulue fa'atasi.Ua matou fa'aauau pea le tele o poloketi a le BRI.Malosiaga felagolagomai i lalo ole Saina-Pakistan Economic Corridor e maua ai le tasi vaetolu o le sapalai eletise a Pakistan.O le Poloketi o le Sapalai o le Suavai Katana i Sri Lanka ua mafai ai ona maua vai inu saogalemu i nuu e 45 iina.O fa'amaumauga o lo'o fa'aalia ai o le tausaga na te'a nei, o fefa'ataua'iga i oloa i le va o Saina ma pa'aga BRI na fa'amauina le 1.35 trillion US tala, ma faia ai se sao taua i le tali atu a le COVID, mautu o le tamaoaiga ma le soifuaga o tagata i atunu'u talafeagai.

Fa'atasi, ua matou fausia ni alalaupapa fou mo feso'ota'iga i le lalolagi.Ua fa'atinoina e Saina le galulue fa'atasi o le Silk Road e-commerce ma le 22 atunu'u pa'aga.Ua fesoasoani lea e fa'atumauina fefa'ataua'iga fa'ava-o-malo i le taimi atoa o le fa'ama'i.I le 2020, o le Saina-Europe Railway Express, lea e ui atu i le konetineta o Eurasia, na maua ai numera fou i luga o le auʻaunaga o uta ma uta.I le kuata muamua o lenei tausaga, na auina atu ai e le Express le 75 pasene le tele o nofoaafi ma tilivaina le 84 pasene le sili atu TEU o oloa nai lo le vaitaimi tutusa i le tausaga talu ai.O le fa'ailogaina o se "va'a kamela u'amea", o le Express ua matua ola e tusa ai ma lona igoa ma faia se sao taua i le tu'uina atu i atunu'u le lagolago latou te mana'omia i le tauina o le COVID.

Pa'aga, O le felagolagoma'i vave ma fua tele o Belt and Road o se taunuuga lea o le lotogatasi ma le galulue faatasi o paaga a le BRI.Ae sili atu ona taua, e pei ona faailoa mai e Peresitene Xi Jinping i lana saunoaga tusitusia i lenei Konafesi, Belt and Road felagolagomaʻi o loʻo taʻitaʻia e le mataupu faavae o faʻatalanoaga lautele, saofaga faʻatasi ma faʻamanuiaga fefaʻasoaaʻi.O lo'o fa'ata'ita'ia ai le fa'ata'ita'iga o le atina'e matala, lanu meamata ma mama.Ma o loʻo faʻatatau i tulaga maualuga, faʻatotonugalemu tagata ma gafataulimaina le tuputupu aʻe.

Matou te tuuto i taimi uma i feutagaiga tutusa.O paaga felagolagomai uma, e tusa lava po o le a le tele o le tamaoaiga, o sui tutusa o le aiga BRI.E leai se tasi oa tatou polokalame felagolagoma'i o lo'o fa'apipi'i i laina fa'apolokiki.Tatou te le tuuina atu lava o tatou loto i isi mai se tulaga e ta’ua o le malosi.Tatou te le faia foi se taufaamatau i soo se atunuu.

Matou te tuuto atu i taimi uma i le manuia ma le manumalo-manumalo.O le BRI na sau mai Saina, ae e maua ai avanoa ma taunuuga lelei mo atunuu uma, ma manuia ai le lalolagi atoa.Ua matou faʻamalosia faiga faʻavae, atinaʻe, fefaʻatauaʻiga, tupe ma tagata-i-tagata fesoʻotaʻiga e tulituliloa le tuʻufaʻatasia o le tamaoaiga, ausia atinaʻe fesoʻotaʻi, ma tuʻuina atu faʻamanuiaga i tagata uma.O nei taumafaiga ua latalata atili ai le miti a Saina ma miti a atunuu o le lalolagi.

Matou te tuuto i taimi uma i le tatala ma le faʻatasi.O le BRI ose auala lautele e tatala mo tagata uma, ma e leai ni tuafale po'o ni puipui maualuluga.E tatala i ituaiga uma o faiga ma malo, ma e le fa'aituau.Matou te tatala atu i fuafuaga faʻatasi uma i le lalolagi e faʻamalosia i fesoʻotaʻiga vavalalata ma atinaʻe masani, ma ua matou sauni e galulue faʻatasi ma i latou ma fesoasoani le tasi i le isi ia manuia.

Matou te tuuto i taimi uma i mea fou ma le alualu i luma.Ona o le COVID-19, ua matou tatalaina le Silk Road o le soifua maloloina.Ina ia ausia suiga maualalo-carbon, o loʻo matou faʻaleleia se Silk Road lanu meamata.Ina ia fa'aogaina le fa'agasologa o faiga fa'atekinolosi, o lo'o matou fauina se Ala Silk numera.Ina ia foia faaletonu o atinae, o loo matou galulue e fausia le BRI i se auala e faaitiitia ai le mativa.O le galulue faatasi o Belt ma Road na amata i le vaega o le tamaoaiga, ae e le gata ai iina.Ua avea ma faavae fou mo pulega sili atu i le lalolagi.

I ni nai aso, o le a faailogaina e le Communist Party of China (CPC) lona selau tausaga.I lalo o le taʻitaʻiga a le CPC, e le o toe mamao ona maeʻa lea e tagata Saina le fausiaina o se sosaiete manuia i itu uma, ma i luga o lena faʻavae, e amata ai se faigamalaga fou o le fausiaina atoatoa o se atunuʻu faʻaagafesootai faʻaonaponei.I se amataga fou o tala faasolopito, o le a galulue Saina ma isi vaega uma e faʻaauauina la matou felagolagomaʻi maualuga o Belt ma Road ma fausia faiga faʻapaʻaga vavalalata mo le soifua maloloina, fesoʻotaʻiga, atinaʻe lanu meamata, ma le tatala ma le aofia.O nei taumafaiga o le a maua ai le tele o avanoa ma tufatufaga mo tagata uma.

Muamua, e tatau ona tatou faʻaauau pea ona faʻalauteleina le galulue faʻavaomalo i luga o tui.O le a matou fa'alauiloa fa'atasi le Initiative for Belt and Road Partnership on COVID-19 Vaccines Cooperation e fa'alauiloa le fa'asoa fa'ava-o-malo o tui ma fausia se talita fa'alelalolagi e tetee atu ai i le siama.O Saina o le a faʻatinoina ma le malosi faiga taua na faʻasalalau e le Peresetene Xi Jinping i le Global Health Summit.Saina o le a tuʻuina atu nisi tui ma isi sapalai faʻafomaʻi manaʻomia vave i paʻaga BRI ma isi atunuʻu i le mea sili e mafai ai, lagolago ana kamupani tui i le faʻaliliuina atu o tekinolosi i isi atunuʻu atinaʻe ma faia faʻatasi ma i latou, ma lagolagoina le lafoaia o aia tatau tau meatotino. i tui COVID-19, o mea uma i se taumafaiga e fesoasoani i atunuʻu uma e faʻatoʻilaloina le COVID-19.

Lona lua, e tatau ona faʻaauau pea ona faʻamalosia le galulue faʻatasi i fesoʻotaʻiga.O le a fa'aauau pea le tu'ufa'atasia o fuafuaga tau atina'e tetele, ma galulue fa'atasi i felauaiga, alalaupapa o le tamaoaiga, ma sone o le tamaoaiga ma fefa'ataua'iga ma falefaigaluega.O le a matou faʻaogaina atili le Saina-Europe Railway Express e faʻalauiloa le vaʻa ma felauaiga felauaiga i luga o le Maritime Silk Road ma fausia se Silk Road in the Air.O le a matou taliaina le tulaga o suiga numera ma le atinaʻeina o pisinisi numera e ala i le faʻavaveina o le fausiaina o le Silk Road numera, ma avea le fesoʻotaʻiga atamai ma mea moni i le lumanaʻi.

Lona tolu, e mana'omia le fa'aauau pea ona una'ia le felagolagoma'i ile atina'e lanu meamata.O le a matou tu'uina atu fa'atasi le Faiga Fa'apa'aga mo Fusi ma Auala i Atina'e Meamata e fa'aolaina ai le malosi fou i le fausiaina o le auala lanumeamata.Ua matou sauni e fa'atupula'ia le felagolagoma'i i vaega e pei o atina'e lanu meamata, malosi lanu meamata ma mea tau tupe lanu meamata, ma atina'e le tele o galuega fa'alesiosiomaga ma tulaga maualuga ma maualuga.Matou te lagolagoina vaega o le Belt and Road Energy Partnership i le faʻaleleia o le galulue faʻatasi i le malosi lanu meamata.Matou te fa'amalosia pisinisi o lo'o a'afia i Belt and Road felagolagoma'i e fa'ataunu'u o latou tiute fa'aagafesootai ma fa'aleleia atili a latou fa'atinoga o le siosiomaga, agafesootai ma pulega (ESG).

Lona fa, e tatau ona tatou faʻaauau pea le faʻalauteleina o fefaʻatauaiga saoloto i lo tatou itulagi ma le lalolagi.O Saina o le a galue mo le vave ulufale atu i le malosi o le Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP) ma vave faʻatasi le tamaoaiga faʻaitulagi.O Saina o le a galulue ma itu uma e faʻatumauina fale gaosi oloa ma sapalai filifili tatala, saogalemu ma mautu.O le a tatou tatalaina atili atu lo tatou faitotoa i le lalolagi.Ma ua matou sauni e faʻasoa faʻasoa maketi a Saina i tagata uma ina ia mautinoa o le a faʻamalosia faʻasalalauga faʻalotoifale ma faavaomalo.O le a mafai ai foi ona vavalalata sootaga ma avanoa lautele mo le galulue faatasi o le tamaoaiga i paaga BRI.

O Asia ma le Pasefika o le itulagi e sili ona televave le tuputupu aʻe ma le sili ona gafatia ma sili ona malosi le galulue faʻatasi i le lalolagi.O le fale o le 60 pasene o le faitau aofaʻi o le lalolagi ma le 70 pasene o lona GDP.Ua saofagā i le sili atu i le lua vaetolu o le tuputupu aʻe o le lalolagi, ma o loʻo faia se sao taua i le taua o le lalolagi faasaga i le COVID-19 ma le toe faʻaleleia o le tamaoaiga.O le itulagi Asia ma le Pasefika e tatau ona avea ma se faʻataʻitaʻiga o atinaʻe ma le galulue faʻatasi, ae le o se faʻailoga mo geopolitics.O le mautu ma le manuia o lenei itulagi e tatau ona fa'atauaina e atunuu fa'aitulagi uma.

O atunuu Asia ma le Pasefika o paionia, fai sao ma faʻataʻitaʻiga o le galulue faʻavaomalo o Belt ma Road.I le avea ai o se sui o le itulagi o Asia ma le Pasefika, ua sauni Saina e galulue faatasi ma atunuu Asia ma le Pasefika i le agaga o le faiga faapaaga e unaia le tulaga maualuga o le Belt and Road development, saunia ni fofo a Asia ma le Pasefika i le taua o le lalolagi faasaga i le COVID-19, tui. Malosiaga Asia-Pasefika i le feso'ota'iga i le lalolagi atoa, ma tu'uina atu le talitonuga o Asia ma le Pasefika i le toe fa'aleleia o le tamaoaiga o le lalolagi, ina ia mafai ai ona tele sao i le fausiaina o se nu'u ma se lumana'i fefa'asoaa'i i le itulagi o Asia ma le Pasefika fa'apea fo'i ma se fa'alapotopotoga e iai se lumanai faasoa mo tagata.
Fa'afetai.


Taimi meli: Iul-19-2021